Έχουμε 56 μπισκότα για να ταΐσουμε 10 κατοικίδια ζώα, καθένα από τα οποία είναι είτε σκύλος ή γάτα. Στον κάθε σκύλο αναλογούν 6 μπισκότα, ενώ στην κάθε γάτα 5 μπισκότα. Πόσοι είναι οι σκύλοι και πόσες οι γάτες;
Έχουμε 56 μπισκότα για να ταΐσουμε 10 κατοικίδια ζώα, καθένα από τα οποία είναι είτε σκύλος ή γάτα. Στον κάθε σκύλο αναλογούν 6 μπισκότα, ενώ στην κάθε γάτα 5 μπισκότα. Πόσοι είναι οι σκύλοι και πόσες οι γάτες;
Άνοιξη του 1191. Σ' ένα επιταγμένο αρχοντικό της Λεμεσού, ο νεόνυμφος βασιλιάς Ριχάρδος, που τον είπαν και Λεοντόκαρδο, απολαμβάνει τους καρπούς από την πρόσφατη κατάκτηση της Κύπρου. Γύρω του όμως μαίνεται ένας άλλος, αθέατος πόλεμος. Μηχανορραφίες, δολοπλοκίες, συμμαχίες που συνάπτονται και διαλύονται στη στιγμή και, ως επιστέγασμα, μια δολοφονία. Θύμα η σατανική Λωρ, έμπιστη της βασιλομήτορος Ελεονώρας και συγχρόνως παλλακίδα του γιου της. Βασικός ύποπτος η δόνα Εστεφάνα, παλιά μαθήτρια του Αβερρόη και γιάτρισσα της νιόπαντρης βασίλισσας Βερεγγάριας.
Μέσα της δεκαετίας του 1950. Μια Εγγλέζα βυζαντινολόγος, ένας Γάλλος παλαιογράφος κι ένας νεαρός Έλληνας μαθηματικός καλούνται επειγόντως στην Κύπρο, όπου μαίνεται ο αντιαποικιακός αγώνας, για να αξιολογήσουν ένα χειρόγραφο που χρονολογείται από την περίοδο της Τρίτης Σταυροφορίας. Μέσα στο κείμενο υπάρχουν αναφορές σ΄ ένα δύσκολο μαθηματικό πρόβλημα που παρέμενε άλυτο από την εποχή του Πτολεμαίου, αλλά και σ΄ έναν μυστηριώδη φόνο. Τα πράγματα περιπλέκονται όταν οι τρεις εμπειρογνώμονες γίνονται μάρτυρες, οκτακόσια χρόνια αργότερα, ενός ακόμη φόνου...
Το βιβλίο του Τεύκρου Μιχαηλίδη από τις εκδόσεις Πόλις |
Μέσα από την αφήγηση της γοητευτικής δόνας Εστεφάνα, το βιβλίο μάς ταξιδεύει στην Κύπρο των Σταυροφόρων, μας ξεναγεί στις μεσαιωνικές ιατρικές συνταγές και μελετά μαζί μας σπάνια αραβικά χειρόγραφα που περιέχουν λύσεις σε δύσκολα μαθηματικά προβλήματα. Κι ύστερα, μερικούς αιώνες αργότερα, με καινούργια συντροφιά, μας οδηγεί ξανά στον ίδιο τόπο για ν΄ αντιμετωπίσουμε ένα νέο μυστήριο, του οποίου η λύση κρύβεται στο ίδιο παλιό χειρόγραφο. Φτάνει να μπορέσουμε να το διαβάσουμε σωστά...
(από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).
Αυτό που με είχε ενθουσιάσει περισσότερο στα Μαθηματικά ως μαθήτρια και αποφάσισα, τελικά, να γίνω μαθηματικός, δεν ήταν οι υπολογισμοί, αλλά η λογική σκέψη. Όταν γνωρίζω ότι κάτι ισχύει, τι μπορώ να συμπεράνω με ασφάλεια; Μεγάλη πρόκληση αποτελούσε -και αποτελεί- για τους μαθητές η Ευκλείδεια Γεωμετρία, όπου καλείσαι να αποδείξεις μια πρόταση χρησιμοποιώντας λογικά επιχειρήματα και ουαί κι αλίμονό σου αν πεις ότι "φαίνεται από το σχήμα"... Μεγαλώνοντας, καταλαβαίνεις καλύτερα ότι, πολλές φορές, "τα φαινόμενα απατούν".
Με την κατάλληλη εκπαίδευση -συμπεριλαμβανομένης και της διδασκαλίας των Μαθηματικών- μπορούμε να μάθουμε πώς να σκεφτόμαστε λογικά, πώς να εξάγουμε σωστά συμπεράσματα και να μην πέφτουμε σε λογικές πλάνες, εφόδιο χρήσιμο για τη ζωή μας αφού τελειώσουμε το σχολείο.
Είναι, στην ουσία, λανθασμένοι συλλογισμοί που φέρνουν και άκυρα συμπεράσματα, ή συμπεράσματα για τα οποία δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι. Ένα παράδειγμα λογικής πλάνης είναι το εξής: "Τα δίδυμα αδέρφια έχουν γενέθλια την ίδια μέρα. Ο Βασίλης και ο Κώστας έχουν γενέθλια την ίδια μέρα, άρα είναι δίδυμοι". Καταλαβαίνουμε ότι αν δύο άτομα έχουν γενέθλια την ίδια μέρα, δεν είναι αναγκαστικά δίδυμα αδέρφια! Είναι έγκυρος όμως ο εξής συλλογισμός: "Τα δίδυμα αδέρφια έχουν γενέθλια την ίδια μέρα. Ο Κώστας και ο Βασίλης είναι δίδυμοι, άρα έχουν γενέθλια την ίδια μέρα". Σύμφωνα, επίσης, με τον κανόνα της αντιθετοαντιστροφής, είναι έγκυρο και το εξής: "Ο Κώστας και ο Βασίλης δεν έχουν γενέθλια την ίδια μέρα, άρα δεν είναι δίδυμοι".
Προσωπικά, προσπαθώ να μεταδώσω τον ορθολογικό τρόπο σκέψης στους μαθητές μου μέσα από το μάθημα που διδάσκω και να τους μάθω, όχι μόνο πώς να σκέφτονται, αλλά και πώς να επιχειρηματολογούν σωστά (μέσα στην τάξη ή έξω από αυτήν). Ο Άκης από το κανάλι του YouTube The Skeptic Theory εξηγεί σε πέντε βίντεο όλα όσα θέλω να πω εδώ για τις λογικές πλάνες, με τον πιο ευχάριστο τρόπο (προτείνω να τα δείτε με αυτή τη σειρά).
Logical Fallacies (Λογικά άλματα)
Πολιτικές πλάνες
Λογικές πλάνες: Η επιστροφή
Λογικές πλάνες: The skeptic theory rises
Πηγή εικόνας |
Το φετινό Πάσχα ας είναι μια ευκαιρία να κοιτάξουμε μπροστά με ελπίδα και γύρω μας με αγάπη!
Καλό Πάσχα σε όλους και Καλή Ανάσταση!
❔ΠΡΟΒΛΗΜΑ❔
Μόνο με τέσσερα τριάρια (3) και χρησιμοποιώντας όποιες και όσες αριθμητικές πράξεις θέλετε (χωρίς περιορισμό μαθηματικών συμβόλων), να κατασκευάσετε καθέναν από τους μονοψήφιους αριθμούς.
💻Η φόρμα για τα σχόλια επιτρέπει και τη χρήση LaTeX. Δείτε εδώ πώς μπορείτε να γράψετε τις αριθμητικές πράξεις σας.
Για σήμερα, στο "eistoapeiron" προτείνουμε έναν αριθμητικό γρίφο, που μου έστειλε ο συνάδελφος Γιάννης Στρατήγης. Το πλήθος των δυνατών λύσεων που υπάρχουν είναι εκπληκτικό!
❔ΠΡΟΒΛΗΜΑ❔
Μόνο με τέσσερα τριάρια (3) και χρησιμοποιώντας όποιες θέλετε από τις πράξεις:
πρόσθεση, αφαίρεση, πολλαπλασιασμό, διαίρεση/κλάσμα, δυνάμεις, ρίζες και παρενθέσεις,
να βρείτε εξαγόμενο τον αριθμό 6, με διψήφιο πλήθος τρόπων.
💬Δημοσιεύστε στα σχόλια όσο περισσότερους τρόπους μπορείτε!
💻Η φόρμα για τα σχόλια επιτρέπει και τη χρήση LaTeX. Δείτε εδώ πώς μπορείτε να γράψετε τις αριθμητικές πράξεις σας.
Ο Ιπποκράτης (Κως, 460 π.Χ. - Λάρισα, 377 π.Χ.), πατέρας της σύγχρονης Ιατρικής, 2.500 χρόνια πριν, έγραφε στον γιο του, Θεσσαλό:
"Να μελετάς, γιε μου, τη Γεωμετρία και την Αριθμητική. Τούτο δεν θα κάνει μόνο τη ζωή σου δοξασμένη και χρήσιμη στους ανθρώπους, αλλά θα σου δώσει μεγαλύτερη οξύνοια και διορατικότητα, για να ωφεληθείς από την Ιατρική όλα όσα χρειάζονται. Πράγματι, η Γεωμετρία, όντας πολύμορφη και πολυειδής, καθώς φτάνει στο κάθε της συμπέρασμα με αποδείξεις, θα σου είναι χρήσιμη για τη θέση των οστών, τις εξαρθρώσεις, στη διάταξη των μελών, στην ανάταξη των αρθρώσεων, τη διέκπριση και τα άλλα είδη θεραπείας. Το μάθημα της Αριθμητικής, από την άλλη, θα σου φανεί χρήσιμο στις περιόδους και στις κανονικές μεταβολές των πυρετών, τις κρίσεις των αρρώστων και την ασφάλεια στις ασθένειες. Γιατί είναι πολύ σημαντικό να έχεις στην Ιατρική μια μέθοδο που να σε βοηθά να αναγνωρίζεις χωρίς κίνδυνο να πέσεις έξω από τα όρια της όξυνσης και της υποχώρησης της ασθένειας, που δεν είναι ίσα. Γι' αυτό πρέπει να αποκτήσεις τη δύναμη αυτής της γνώσης".
Πηγή: Σακαλής, Δ. Θ. (1989) Ιπποκράτους Επιστολαί. Ιωάννινα: Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Ανακτήθηκε από: https://olympias.lib.uoi.gr/jspui/handle/123456789/6492 |
Αντιλαμβάνεται, λοιπόν, κανείς, πόσο χρήσιμο "όπλο" ήταν για τον Ιπποκράτη και τους συναδέλφους του εκείνη την εποχή η γνώση των Μαθηματικών. Σήμερα, που η επιστήμη της Ιατρικής κάνει χρήση σύγχρονων τεχνολογικών μέσων βασισμένων στα Μαθηματικά, αυτή η αξία παραμένει σε ισχύ.
Για την Παγκόσμια Ημέρα παιδικού βιβλίου που γιορτάζεται στις 2 Απριλίου, το μπλογκ "εις το άπειρον" προτείνει πέντε αναγνώσματα παιδικής λογοτεχνίας με μαθηματικό περιεχόμενο... ό,τι πρέπει για παιδιά που αγαπούν ή... μισούν τα Μαθηματικά!
1. Καταραμένα Μαθηματικά (Η Αλίκη στη χώρα των αριθμών)
(Συγγραφέας: Κάρλο Φραμπέτι Ηλικίες: Τελευταίες τάξεις Δημοτικού - Γυμνάσιο) |
Η Αλίκη μισεί τα μαθηματικά και θεωρεί πως δε χρησιμεύουν σε τίποτα. Μια μέρα που κάθεται και διαβάζει στο πάρκο, ένα παράξενο άτομο την προσκαλεί να κάνουν μια βόλτα στη χώρα των αριθμών. Ο Λιούις Κάρολ αυτοπροσώπως -ο συγγραφέας της Αλίκης στη χώρα των θαυμάτων- γίνεται ο σύντροφός της σ' ένα φανταστικό ταξίδι όπου η Αλίκη θα συναντήσει το τέρας του Λαβυρίνθου, θα διασχίσει μια έρημο στρωμένη με κόκκους σιταριού, θα χωθεί σ' ένα δάσος με δέντρα που αναπαριστούν αριθμούς, θα πιει το τσάι της με τον Τρελό Καπελά...
Πρόκειται για ένα ταξίδι στη χώρα των μαθηματικών, όπου η κεντρική ηρωίδα (και, μαζί της, ο αναγνώστης) ανακαλύπτει το λόγο ύπαρξης όλων των θεωριών που διαμορφώνουν αυτή την επιστήμη. Πρώτοι αριθμοί, εξισώσεις, παράγοντες και λοιπές "καταραμένες" έννοιες, μετατρέπονται σε γοητευτικές περιπέτειες της φαντασίας.
2. Το Πειραχτήρι των Αριθμών
(Συγγραφέας: Hans Magnus Enzensberger Εικονογράφηση: Rotraut Susanne Berner Ηλικίες: Τελευταίες τάξεις Δημοτικού - Γυμνάσιο) |
3. Θα γίνω μαθηματικός κι εγώ
(Κείμενα: Δρ Σινί Σομάρα. Εικονογράφηση: Νάντια Σαρέλ Ηλικές: Νηπιαγωγείο - πρώτες τάξεις Δημοτικού) |
Όσο η Αλίγια ετοιμάζεται να πάει εκδρομή και να κατασκηνώσει με την ξαδέλφη της, ανακαλύπτει ότι οι αριθμοί είναι παντού! Είτε πρόκειται για το μέτρημα των χρημάτων στα μαγαζιά και για τον σχεδιασμό του ταξιδιού στο τρένο, είτε ακόμα και για την παρατήρηση των αστεριών στο δάσος, τα μαθηματικά βρίσκονται παντού γύρω μας. Καθώς η Αλίγια κάνει μερικούς υπολογισμούς με το μυαλό της, μαθαίνει και για τους σπουδαίους μαθηματικούς που μας έχουν βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα τον κόσμο μας. Και σύντομα ανυπομονεί να γίνει κι αυτή ένα μαθηματικό αστέρι!
Μέσα από πολύχρωμες εικόνες και μια ιστορία που ενδυναμώνει, τα παιδιά γνωρίζουν τον κόσμο των Μαθηματικών, της δημιουργικής σκέψης και της επίλυση προβλημάτων.
4. Ιστορίες στο π και φ
(Συγγραφείς: Άννα Γαβριήλ, Ανδρέας Λύκος Ηλικίες: Δημοτικό) |
Αλήθεια, πόσες ιστορίες, πόσα ταξίδια, πόσες λύπες και χαρές κρύβονται πίσω από κάθε μαθηματική διαδικασία, όσο κι αν, παραπλανητικά, φαντάζει ψυχρή και απρόσωπη! Πώς ντύνεται ένας αριθμός για να πάει σε μπαλ μασκέ; Τι έγινε όταν το 1 το έσκασε από τη φυλακή; Ποιες είναι οι πιο επικίνδυνες σαρανταποδαρούσες; Είναι η αγάπη συμμετρία ή το αντίστροφο; Αξίζουνε μια δεύτερη ευκαιρία οι κακοί των παραμυθιών;
Δεκαεπτά ιστορίες που σκαρώθηκαν με μεράκι, τρυφερότητα και χιούμορ. Γραμμένες από δύο χαρισματικούς δασκάλους που αγαπούν με πάθος τόσο τους αριθμούς, όσο και τα παιδιά. Δεκαεπτά ιστορίες που απευθύνονται σε "μικρούς" αναγνώστες, αλλά θα ενθουσιάσουν και τους "μεγάλους", μια και θα τους κάνουν να δουν τους αριθμούς... αλλιώς.
5. Πανικός στη Χώρα της Γεωμετρίας
(Συγγραφέας: Ευγένιος Τριβιζάς Εικονογράφηση: Βασίλης Παπατσαρούχας Ηλικίες: Νηπιαγωγείο) |
Ήταν κάποτε ένας μαθητής που απεχθανόταν τη Γεωμετρία και μισούσε αφάνταστα τα Μαθηματικά. Έκανε τον άρρωστο όταν είχε Αριθμητική το πρόγραμμα, έπαιζε τελίτσες στου βιβλίου τα παραλληλόγραμμα, ονειρευόταν δάση εξωτικά και, αντί να διαβάζει Μαθηματικά, ζωγράφιζε καρδούλες στης Γεωμετρίας τα περιθώρια. Ώσπου φτάνει η στιγμή που πληρώνει ακριβά τα κρίματά του. Ένα δειλινό, σε ένα απόμερο σοκάκι, μία συμμορία από απειλητικούς κύκλους, βλοσυρούς κύβους, οργισμένα πολύγωνα και αποκρουστικά σχήματα περικυκλώνουν το μαθητή, τον δένουν σφιχτά με υποτείνουσες και τον σέρνουν άρον άρον στη Χώρα της Γεωμετρίας και της Αριθμητικής. Με ποιον τρόπο θα τον βασανίσουν; Ποιοι απάνθρωποι ανακριτές θα τον ανακρίνουν; Πόσοι μάρτυρες κατηγορίας θα παρελάσουν; Και ποια θα είναι η φριχτή καταδίκη του;
Ένα απίστευτα διασκεδαστικό έμμετρο παραμύθι, με φανταστικές δραστηριότητες για τους μικρούς αναγνώστες.
Δείτε εδώ κάποιες επιπλέον προτάσεις με παιδικά βιβλία του Ευγένιου Τριβιζά.
Αφού ξεκαρδιστήκαμε παρακολουθώντας τις... αφοπλιστικές πράξεις του Costello, ένας φίλος του μπλογκ επισήμανε ότι ανάλογες... κωμικοτραγικές πράξεις γίνονται και στην ελληνική ταινία του 1964 "Ήταν όλοι τους κορόιδα"... Ας μοιράσουμε λοιπόν 49 κατσίκια σε 7 αδερφές! Πόσα αναλογούν στην καθεμιά;
Πρώτα το ποδόσφαιρο, τώρα τα
μαθηματικά. Τρεις μήνες μετά τον θρίαμβο του Λιονέλ Μέσι στο Παγκόσμιο Κύπελλο
του Κατάρ, ένας ακόμη Αργεντινός κατακτά κορυφαίο διεθνές τρόπαιο, αυτή τη φορά
στα μαθηματικά.
Ο 74χρονος Λουίς Καφαρέλι έλαβε
το βραβείο Άμπελ, ένα βραβείο που απονεμήθηκε από τη Νορβηγική Ακαδημία
Επιστημών και Γραμμάτων, για την εργασία του στις μερικές διαφορικές εξισώσεις,
οι οποίες είναι εξισώσεις που περιέχουν άγνωστες συναρτήσεις πολλαπλών
μεταβλητών και τις μερικές παραγώγους αυτών.
Ο Καφαρέλι γεννήθηκε και
μεγάλωσε στο Μπουένος Άιρες, γεγονός που τον καθιστά τον πρώτο κάτοχο του
βραβείου Άμπελ από τη Νότια Αμερική. Σήμερα είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο
του Τέξας στο Όστιν και ζει στις ΗΠΑ από τότε που απέκτησε το διδακτορικό του
από το Πανεπιστήμιο του Μπουένος Άιρες το 1972.
Για πέντε δεκαετίες ο Καφαρέλι
ήταν ηγετική φυσιογνωμία στη μελέτη των μερικών διαφορικών εξισώσεων, ενός
μεγάλου πεδίου που βασίζεται σε μεθόδους που επινόησαν οι Ισαάκ Νεύτων και
Γκότφριντ Λάιμπνιτζ τον 17ο αιώνα για να περιγράψουν μεγέθη που μεταβάλλονται
συνεχώς μεταξύ τους.
Καθημερινά φαινόμενα, όπως το
πώς λιώνει ένα παγάκι μέσα σε ένα ποτήρι νερό, οδηγούν σε περίπλοκες εξισώσεις.
Σχεδόν κάθε γνωστή εξίσωση που μοντελοποιεί τη φυσική ή ανθρώπινη συμπεριφορά
είναι μια μερική διαφορική εξίσωση, από τις εξισώσεις Νάβιερ - Στόουκς στη
δυναμική των ρευστών, έως την εξίσωση Μπλακ - Σκόουλς στα οικονομικά.
Η ανακοίνωση της Νορβηγικής
Ακαδημίας Επιστημών και Γραμμάτων αναφέρει ότι ο Λουίς Καφαρέλι έχει κάνει
«πρωτοποριακές συνεισφορές» που «έχουν αλλάξει ριζικά την κατανόησή μας για τις
κατηγορίες μη γραμμικών μερικών διαφορικών εξισώσεων με ευρείες εφαρμογές. Τα
αποτελέσματα είναι τεχνικά ενάρετα, καλύπτοντας πολλούς διαφορετικούς τομείς
των μαθηματικών και των εφαρμογών τους».
Προσθέτει: «Συνδυάζοντας λαμπρή
γεωμετρική διορατικότητα με έξυπνα αναλυτικά εργαλεία και μεθόδους, είχε και
συνεχίζει να έχει τεράστιο αντίκτυπο στο πεδίο».
Ο Καφαρέλι μελετά τη μαθηματική
συνέπεια αυτών των εξισώσεων, προσπαθώντας ουσιαστικά να βρει εάν είναι
ουσιαστικές αναπαραστάσεις της πραγματικότητας. Ο Χελτζ Χόλντεν, πρόεδρος της
επιτροπής Άμπελ, δήλωσε: «Τα μαθηματικά είναι σαν ένα ελβετικό μαχαίρι: το ίδιο
εργαλείο μπορεί να εφαρμοστεί σε πολλά διαφορετικά προβλήματα. Τα εργαλεία που
έχει βρει ο Καφαρέλι έχουν εφαρμοστεί σε πολλά διαφορετικά προβλήματα, από
εξισώσεις που περιγράφουν τη φύση έως οικονομικά μαθηματικά».
Ο Καφαρέλι δήλωσε πολύ
χαρούμενος που κέρδισε το βραβείο. «Οι μερικές διαφορικές εξισώσεις είναι ένα
σημαντικό μέρος της επιστήμης. Υπάρχει συνεχής εξέλιξη και εφαρμογή των
εξισώσεων. Είμαι χαρούμενος που έχω κάνει πολύτιμες συνεισφορές».
Ως μαθηματικός, ο Λουίς
Καφαρέλι είναι εξαιρετικά παραγωγικός – και εξαιρετικά κοινωνικός. Έχει
δημοσιεύσει 320 εργασίες και συνεχίζει να δημοσιεύει αρκετές το χρόνο. Έχει
συγγράψει εργασίες με περισσότερα από 130 άτομα και συμβουλεύει περισσότερους
από 30 διδακτορικούς φοιτητές. Το 2018 ένας από τους νεότερους συνεργάτες του,
ο Αλέσιο Φιγκάλι, κέρδισε το μετάλλιο Fields, το
πιο γνωστό βραβείο στα μαθηματικά, το οποίο είναι διαθέσιμο μόνο σε άτομα κάτω
των 40 ετών.
Ο Καφαρέλι είναι παντρεμένος με
την Αργεντινή μαθηματικό Ιρένε Μαρτίνες Γκάμπα, η οποία είναι καθηγήτρια
υπολογιστικής μηχανικής και επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Όστιν.
Το βραβείο Άμπελ πήρε το όνομά
του από τον Νορβηγό μαθηματικό του 19ου αιώνα Νιλς Χένρικ Άμπελ, ο
οποίος συνέβαλε σημαντικά σε πολλούς τομείς των μαθηματικών πριν πεθάνει από
φυματίωση σε ηλικία 26 ετών. Το βραβείο απονέμεται κάθε χρόνο από το 2003 και
είναι ισότιμο του βραβείου Νόμπελ, που δεν έχει κατηγορία μαθηματικών.
Πηγές:
The Guardian: The Messi of Maths - Argentinian Luis Caffarelli wins Abel Prize
Διαβάστε για τη δουλειά του Λουίς Καφαρέλι:
Quanta Magazine: Mathematicians Prove Melting Ice Stays Smooth